Lutnictwo - historia
Lutnictwo jest dziedziną sztuki zajmującą się budową instrumentów strunowych: smyczkowych i szarpanych - my zajmujemy się głównie skrzypcami, wiolonczelami, altówkami i kontrabasami.
Rozkwit lutnictwa (i ukształtowanie się w formę znaną dzisiaj) przypada na koniec renesansu i początek barok (instrumenty z tego okresu różnią się detalami). Głównymi ośrodkami ówczesnego lutnictwa były Włochy (Cremona i Brescia) oraz w Europie Środkowej - obszary przyszłych Austro-Węgier.
Skupię się jednak na kolebce owej sztuki, czyli Italii. Ojcem skrzypiec jest Andrea Amati, protoplasta znamienitego rodu lutniczego i nauczyciel. Data jego narodzin nie jest znana, szacuje się jednak, że było to przed 1511, natomiast zmarł około roku 1580. Prawdopodobnie to on stworzył i ukształtował skrzypce w formie, jakiej znamy je do dzisiaj. Ceniąc jego sztukę, posiadamy w swojej ofercie model „Andrea Amati Charles IX” z kolekcji instrumentów Muzeum Stradivariego w Cremonie, gdzie mieliśmy okazje go podziwiać.
Jako nauczyciel przekazał on swoją wiedzę synom Antonio Amatiemu (1538-1595) oraz Girolamo Amatiemu (1561-1630), zwanymi w nomenklaturze „braćmi Amati”. Oni także mieli swój wkład w uwspółcześnieniu form instrumentów smyczkowych. Kiedyś napisałem kilka zdań o ich altówce.
Girolamo śladami ojca przekazał swoją wiedze synowi Nicolo Amatiemu (1596-1684). Nicolo jest uważany za najwybitniejszego przedstawiciela swojej rodziny. Instrumenty jego autorstwa są przykładem precyzji wykończenia i nowoczesności. Na początku kariery, podporządkowany ojcu, budował według jego reguł, lecz od roku 1630 jego dzieła zaczęły nabierać indywidualnych cech. Wzorujemy się na formie stworzonej na podstawie jego skrzypiec „Alard 1649”. Uważam, że Nicolo można przedstawić jako ojca złotej ery lutnictwa cremońskiego, ponieważ kształcili się u niego: Antonio Stradivari (1643[1644]-1737), Girolamo Amati II (1649-1740), Andrea Guarneri (1629-1696), Giovanni Battista Røgeri (1642-1710).
Najbardziej znanym lutnikiem jest Antonio Stradivari. Na początku swojej kariery był podporządkowany mistrzowi, o czym świadczy, m.in. przypis na kartce instrumentu „alumnus Nicoli Amati” - okres ten zwiemy „amatise”. Później, eksperymentując powoli, dochodził do swojego ideału. Na lata 1695-1720 przypada złoty okres Stradivariusa. Najsławniejszym modelem skrzypiec z początków tego okresu jest „Betts” z roku 1704. Antonio budował instrumenty do śmierci i przez całą swoją karierę wraz z uczniami i synami wykonał ponad 1000 instrumentów.
Andrea Guarneri, jego synowie Pietro Giovanni Guarneri (1655-1720) i Giuseppe Giovanni Battista Guarneri (1666-1744) oraz wnuk, a jednocześnie najbardziej ceniony przedstawiciel rodziny Bartolomeo Giuseppe Guarneri del Gesu (1698-1744) stworzyli kolejny znamienity ród lutników. Guarneri del Gesu uważany jest przez niektórych za najwybitniejszego przedstawiciela swojego okresu, a o to miano rywalizuje z Stradivariusem. Jego instrumenty i precyzja ich wykonania odbiegają od dzieł Stradivariusa, lecz dźwiękowa wojna będzie trwać. Posiadamy w swojej kolekcji formy zarówno Stradivariusa „Sunrice 1677”, „Vieuxtemps 1710”, jak i formy oparte o instrumenty Guarneriego del Gesu, m.in. „Kreisler 1732”. Z naszych doświadczeń wynika ze muzykom wygodniej gra się na instrumentach Guarneriego. Lutnicy, o których tu napisałem, są kanonem i wzorem ówczesnego lutnictwa. Po dziś dzień ich dzieła są reprodukowane i inspirują kolejne pokolenia artystów.